ابتکار ترکیه برای ایجاد مناطق صنعتی در خاک سوریه نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در رویکرد آن به سوریه است، که از درگیری به سمت همکاری اقتصادی پیش می‌رود. این استراتژی که در سال 2025 اعلام شد، با هدف عادی‌سازی روابط با دمشق، تقویت تجارت منطقه‌ای، و حمایت از بازسازی پس از جنگ سوریه است. ترکیه با تمرکز بر شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs)، بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های خلیج، و پیگیری پروژه‌های توسعه بلندپروازانه، به دنبال تثبیت نقش خود به عنوان بازیگری کلیدی در شامات است.
پیشنهاد ترکیه برای ایجاد مناطق صنعتی در سوریه تلاشی استراتژیک برای ترمیم و عادی‌سازی روابط با دمشق است، که به دلیل سال‌ها درگیری تیره شده بود. به گفته کارشناسان این مناطق می‌توانند در مدت کوتاهی با امکانات امن و کاملاً زیرساختی ایجاد شوند، همان‌طور که در سال 2025 در آنکارا این مسئله نتیجه‌گیری شد. این ابتکار فراتر از دیپلماسی سنتی است و بر نهادسازی اقتصادی برای ایجاد کانال‌های تجاری رسمی تمرکز دارد. بازسازی شورای تجاری ترکیه و سوریه، با توافق تأسیس که در هیئت روابط اقتصادی خارجی (DEIK) امضا خواهد شد، اهمیت این تعهد را بیشتر می‌کند. طرف سوری ابراز امیدواری کرده است که ترکیه کارخانه‌هایی در سوریه برای صادرات محصولات صنعتی ایجاد کند و از منابع تولیدی موجود بهره‌برداری کند. این اقدام با هدف گسترده‌تر ترکیه برای ادغام سوریه در حوزه اقتصادی خود همسو است و از طریق منافع اقتصادی مشترک، به دنبال تقویت ثبات سیاسی در سوریه است، هدفی که برای تضمین امنیت ترکیه لازم است.
در کنار آن دولت سوریه اولویت همکاری را به صنایع متوسط اختصاص داده است تا بتواند با سرمایه‌گذاری در رشد صنعتی محلی، رونقی محسوس در اقتصاد کشورش ایجاد کند. این رویکرد با تقویت شهرک های صنعتی کوچک و تلاش برای تولید محصولات مورد نیاز ترکیه و نیازهای داخلی سوریه است تا بتواند هم ارزآوری برای این کشور داشته باشد و هم برخی از نیازهای صنعتی ترکیه با هزینه پایین‌تر تامین شود. این مسئله برای سامان دهی و تشویق مردم سوریه برای بازگشت به کشورشان امری مهم است که ترکیه به خوبی در حال اجرای آن است.
علاوه بر آن، موفقیت مناطق صنعتی ترکیه و پروژه‌های زیرساختی مرتبط به شدت به حمایت مالی از کشورهای عربی خلیج، به‌ویژه قطر، متکی است. یک مثال برجسته، پروژه مشترک با قطر برای صادرات گاز آذربایجان به سوریه است، که نقش سرمایه خلیج در تأمین مالی بازسازی سوریه را برجسته می‌کند. این وابستگی منعکس‌کننده روند ژئوپلیتیکی گسترده‌تری است، زیرا کشورهای خلیج منافع استراتژیکی در آینده سوریه دارند. بانک‌های ترکیه نیز در حال آماده‌سازی برای فعالیت در سوریه هستند، که سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی را بیشتر تسهیل می‌کند. مشارکت سرمایه‌گذاران خلیج فارس، قابلیت مالی این پروژه‌ها را تضمین می‌کند، اما همچنین نفوذ خارجی را به روابط ترکیه و سوریه وارد می‌کند. در واقع سوریه در عین حال که به سمت رونق اقتصادی خواهد رفت، احتمالا با چالش استقلال سیاسی روبه‌رو خواهد شد.
علی‌رغم چالش‌هایی مانند تورم، محدودیت‌های بانکی، و پیامدهای جنگ سوریه، رابطه تجاری بین ترکیه و سوریه در حال شکوفایی است. حجم تجارت در هفت ماه اول سال 2025 به 1.9 میلیارد دلار رسید، و انتظار می‌رود رکورد جدیدی ثبت شود. این رشد ناشی از پتانسیل مناطق صنعتی برای تقویت تجارت فرامرزی است، و کارآفرینان ترکیه مشتاق مشارکت در بازسازی سوریه هستند. مناطق، به‌ویژه در الراعی و الباب، صادرات کالاهایی مانند کفش و محصولات کشاورزی را تسهیل می‌کنند، که اغلب به عنوان محصولات ترکیه‌ای بازاریابی می‌شوند و از هزینه‌های تولید پایین بهره می‌برند. با این حال، چالش‌هایی مانند کاهش ارزش لیر ترکیه و محدودیت‌های بانکی، خطراتی برای رشد پایدار ایجاد می‌کنند، که نیازمند مدیریت دقیق است .
همچنین، دستور کار بازسازی سوریه توسط ترکیه فراتر از مناطق صنعتی است و شامل پروژه‌های توسعه مهمی مانند بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها و ساختمان‌های دولتی می‌شود. این ابتکارات بخشی از نقشه راه گسترده‌تر برای حمایت از بازیابی سوریه است، در حالی که هم‌زمان نفوذ منطقه‌ای ترکیه را تقویت می‌کند. در شمال سوریه، ترکیه اقتصادهای محلی را از طریق شوراها مدیریت کرده، لیر ترکیه را به عنوان ارز رایج معرفی کرده، و خدمات را تأمین مالی کرده است، که نشان‌دهنده تعامل عمیق در این منطقه است. شرکت‌های خصوصی ترکیه مانند PTT، ترک تلکام، و ET Energy، در کنار شرکت‌های سوری، پروژه‌هایی را برای بازسازی زیرساخت‌هایی مانند سدها، برق و جاده‌ها آغاز کرده‌اند. این تلاش‌ها پیام‌های مشخص ژئوپلیتیکی را منتقل می‌کنند و ترکیه را به عنوان نیرویی تثبیت‌کننده در سوریه و بازیگری اثر گذار در تنش های منطقه‌ای معرفی می‌کند .
ابتکار ترکیه برای ایجاد مناطق صنعتی در سوریه یک استراتژی چندوجهی است که اهداف اقتصادی و سیاسی را درهم می‌آمیزد. ترکیه با اولویت دادن به SMEs، بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های کشورهای خلیج فارس، و پیگیری پروژه‌های توسعه بلندپروازانه، به دنبال عادی‌سازی روابط با سوریه و تقویت نفوذ منطقه‌ای خود است. حجم تجارت 1.9 میلیارد دلاری در سال 2025 و تمرکز بر بازسازی، پتانسیل رشد اقتصادی را علی‌رغم چالش‌هایی مانند تورم و محدودیت‌های بانکی برجسته می‌کند. با این حال، جاه‌طلبی‌های نئو-عثمانی ترکیه و حمایت از محور اخوان، همراه با قطر، ممکن است پویایی منطقه‌ای را پیچیده کند. این رویکرد ترکیه می‌تواند منجر به افزایش تنش با رژیم اسرائیل شود، که نفوذ رو به رشد ترکیه در سوریه را با نگرانی می‌نگرد. از آنجایی که ترکیه در این چشم‌انداز پیچیده حرکت می‌کند، باید تعاملات اقتصادی خود را با نیاز به ثبات منطقه‌ای متعادل کند تا توسعه پایدار در سوریه را تضمین کند و سوریه تبدیل به میدان تصفیه حساب بازیگران منطقه‌ای نشود.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب