سال 2025 برای کشورهای محور شرقی( چین ، روسیه ، کره شمالی، ایران) درحالی به اواسط خود نزدیک میشود که این کشورها از جهت ژئوپلتیکی به یکدیگر بیشتر نزدیک شده اند و هدف اصلی این محور که مقابله با نظم جهانی غرب محور می باشد طبق مشخصه های بارزی پیشرفت داشته است. سازمان های شرق محور مثل بریکس، شانگهای در موقعیت بهتری نسبت به سال گذشته قرار گرفته اند و اعضای آنها نیز بیشتر شده‌اند. روند همگرایی نظامی این محور نیز به لحاظ آماری رشد بیشتری داشته است. از جهت اقتصادی نیز با طراحی کشور چین بسیاری از تحریم های ایران1 و روسیه دور زده میشود و از طریق تامین نیاز یکدیگر، چالش اساسی برای تحریم های غرب علیه روسیه و ایران بوجود آمده است . در ادامه به بررسی مشروح ارزیابی محور شرق خواهیم پرداخت؛
پایداری محور در شرایط فشار نظامی و انعطاف پذیری در تعهدات، تجاوز آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵ و عدم حمایت نظامی مستقیم روسیه و چین، باعث نشد همکاری محوری کشورهای شرقی با ایران کاهش پیدا کند. بر طبق گزارش های موجود روند پشتیبانی کشورهای روسیه و چین از ایران بعد از جنگ به طرز آشکاری افزایش پیدا کرده است2. چین و روسیه در زمینه نظامی در حال تجهیز ایران هستند تا نیازهای موجود تهران را برطرف نمایند. کره شمالی نیز در این طراحی نقش مهمی دارد و در ازای صادرات تکنولوژی، همکاری نظامی خود در قبال ایران را افزایش داده است. محور شرقی نشان داده است نوعی از همکاری انعطاف پذیر با شرکای خود طراحی کرده است که برخلاف پیمان‌های دفاعی سنتی، بدون تعهدات متقابل سنگین، بتواند منافع مشترک شرکای استراتژیک را تامین کنند. انعطاف‌پذیری در همکاری‌ها بدون تعهدات سنگین میتواند منافع محور شرقی را تامین نماید و حساسیت کشورهای بی طرف را برانگیخته نکند.
تمرکز بر همکاری‌های دیپلماتیک و فناوری: ایران بر حمایت دیپلماتیک مسکو و پکن در موضوعات هسته‌ای تکیه کرده3 و درصدد فعال نمودن سازمان های شرق پایه مثل بریکس و شانگهای با حمایت چین و روسیه می باشد. با حمایت کشورهای عضو سازمان های جهانی از ایران، منزوی نمودن تهران امری بی فایده برای کشورهای غربی میشود. بُعد دیگر همکاری‌های ایران با کشورهای محور شرقی در حوزه فضایی تعریف شده است، از جمله پرتاب ماهواره ایرانی با موشک سایوز روسی و توسعه همکاری با چین و کره شمالی. گسترش همکاری های فناورانه با کشورهای پیشرفته میتواند دست پرتوان ایران برای توسعه صنایع چند کاربرده( علمی، نظامی) را تقویت نماید.
هدف مشترک محور برای مقابله با نظم لیبرال جهانی: این کشورها با توسعه پهپادهای پیشرفته و دور زدن تحریم‌های غرب، تلاش میکنند منافع آمریکا و متحدانش را تضعیف کنند. محور شرقی در تحولات چند ساله اخیر با استفاده از توان نظامی و نبوغ ایرانی، چالش های اساسی برای کشورهای غرب ایجاد نموده است. جنگ اوکراین مثال بارزی از وضعیت اسفبار کشورهای غربی است. در این جنگ ارتش روسیه با حمایت ایران و استفاده وسیع از پهبادهای تهاجمی توانست ارتش ناتو را زمین گیر کند. همین مسئله در حیطه اقتصادی نیز قابل مشاهده است و شبکه اقتصادی کشورهای شرقی توانسته است با دور زدن تحریم ها و تامین نیاز ایران و روسیه، رسماً تحریم های غرب را به باد تمسخر بگیرد. روند پیشرو کشورهای شرقی حاکی از تلاش گسترده این کشورها برای تضعیف ارزش های جهانی نظم موجود و تضعیف ایالات متحده و متحدانش می‌باشد4.
در مجموع باید گفت، سال 2025 برای کشورهای محور شرقی سالی پربار از جهت همگرایی بود. این کشورها به درک درستی از وضعیت نظم جهانی رسیده اند. نظم موجود غربی به صراحت هدف خود را تضعیف کشورهای سرکش و یاغی اعلام کرده است. طبق این تعریف کشورهای محور شرقی( ایران ، روسیه ، کره شمالی ، چین) باید به هرطریقی تحت فشار قرار بگیرند. ایران و روسیه را از طریق جنگ نظامی تضعیف میکنند. چین را از طریق جنگ اقتصادی و کره شمالی را با گسترش محدودیت های جغرافیایی. این طراحی ایالات متحده و شرکا به خوبی در محور شرقی مشهود است و کشورهای محور شرق برای دفع این برنامه، استراتژی مناسبی به کار گرفته اند5. سال 2026 میتواند آغاز جنگ های جهانی برای تولد نظم جدید شرق پایه باشد. باید منتظر تحولات ِآینده باشیم.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب