در روزهای بعد از جنگ 12 روزه رژیم بر علیه ایران که با پیروزی ایران همراه بود بسیاری از سیاست مداران دنیا در مورد این واقعه اظهار نظرهای مختلفی انجام دادند. نخست وزیر اسبق ژاپن یکی از این افراد بود1 که صحبت های مهمی در این زمینه انجام داد و گفت پاسخ نظامی ایران به تجاوز رژیم صهیونیستی که محدود به این رژیم نیز نشد و پایگاه های آمریکایی در منطقه خلیج فارس را نیز شامل شد نشان میدهد که استقلال کشورها در تصمیم گیری و عزم، اراده برای دفاع از کشور یکی از مهم ترین ارکان برای حفظ تمامیت ارضی آنها می باشد و ما( ژاپن) نیز باید در سال های آینده تلاش کنیم پایگاه های آمریکایی را در کشورمان ببندیم زیرا ممکن است در روز بحرانی جنگ چین با آمریکا، خاک ژاپن نیز در معرض خطر حملات کشور چین قرار گیرد زیرا پایگاه های آمریکایی هدف های مشروع برای تبادل آتش در جنگ چین و آمریکا است. امری که در جنگ اخیر مشاهده کردیم و کشور قطر به جهت استقرار پایگاه آمریکایی هدف حملات ایران قرار گرفت. در ادامه به دومینویی از وقایع احتمالی منبعث از حملات ایران به پایگاه های آمریکایی و تاثیر آن بر دیگر کشورها خواهیم پرداخت ؛
زیرسوال رفتن چتر امنیتی آمریکا؛ بعد از جنگ سرد و سیطره ایالات متحده بر جهان، یک گزاره در سیاست بین الملل تثبیت شده بود و آن خاطر جمعی کشورهای متحد آمریکا از چتر امنیتی واشنگتن بود2. کشورهای منطقه خلیج فارس و شرق آسیا نیز به عنوان متحدین سنتی ایالات متحده همواره بر گسترش و کارآمدی این چتر امنیتی تاکید داشته اند و ایالات متحده نیز از این رهگذر سود هنگفت مالی کسب می نمود. ایران در سال های اخیر نشان داده است که الگوی امنیتی فوق ناکارآمد می باشد زیرا در روز بحران کشوری که عزم و اراده و استقلال لازم را داشته باشد میتواند پایگاه های امریکا در کشورهای مختلف را برای دفاع از خود زیر ضربه ببرد و حملات متعدد به آن انجام دهد. همانند اقدامی که ایران از سال 1398 تا الان در حال انجام آن است.( حمله به عین الاسد، العدید و ...) . اتفاقات اخیر میتواند شروع کننده یک تحول ذهنی در کشورهای متحد ایالات متحده باشد و همانند ژاپن که سنتاً متحد امریکاست شروع به ایراد و اعتراف به ناکارآمدی از این الگوی تبعیت از نظم آمریکا کند.
دفاع مستقل ایران الگویی موفق؛ اشاره تلویحی نخست وزیر اسبق ژاپن بر موفقیت الگوی ایران در دفاع از تمامیت ارضی خود تاییدی غیر مستقیم بر کارآمدی مدل بازدارندگی دفاعی تهران است؛ مدلی که بدون اتکا به پایگاه خارجی، در برابر تهدیدهای فراگیر ایستاده است. این الگو مبتنی بر ایجاد زیرساخت های دفاعی در داخل کشور است و هزینه وابستگی به کشورهای دیگر را هنگفت میپندارد و در نهایت نیز کارآمدی دفاع مستقل در عرصه میدان به اثبات رسیده است، ایران در سال های گذشته الگوی موفقی در این زمینه بوده است. ایران به‌عنوان کشوری که با وجود تحریم و فشار حداکثری، زیرساخت‌های دفاعی بومی و قدرت بازدارندگی فعال خود را توسعه داده است این امر نتایج مهمی در میدان جنگ و اثبات کارآمدی این سیاست داشته است.
اقدامات ایران میتواند الگویی برای کشورهایی باشد که به دنبال بدیل برای وابستگی به غرب هستند. زیرا نتایج الگوی ایرانی مقاومت به مراتب از الگوی وابستگی به غرب پر ثمرتر می باشد.
افزایش هزینه‌های وابستگی دفاعی در سطح جهانی، با تعدد درگیری های جهانی الگوی استفاده از پایگاه های امریکا میتواند هزینه و ریسک زیادی در کشورهای میزبان ایجاد نماید و این مسئله نگرانی زیادی در سطح جهانی ایجاد کرده است3. همانند سخنان نخست وزیر اسبق ژاپن که معتقد است کشورهای دنیا باید به سمت استفاده از گفتمان امنیت مستقل بروند؛ زیرا نظم بین الملل جدید همراه جنگ های متعدد خواه ناخواه مناطق مختلف جهان را درگیر خواهد کرد و کشورهایی میتوانند سالم از این گردنه عبور نمایند که وابستگی دفاعی و اقتصادی کمتری به دیگران داشته باشند. به طور ویژه حضور پایگاه های نظامی خارجی در کشورها میتواند ریسک درگیر شدن و حمله به خاک کشورهای میزبان را افزایش دهد. پایگاه های نظامی امریکایی بجای امنیت بخشی به کشور میزبان خود یک کانون تولید بحران برای کشورهای میزبان میشود.
تحول گفتمان های امنیتی؛ تجربه جنگ های اخیر در مناطق مختلف جهان، کشورهای آسیایی و منطقه غرب آسیا را دچار یک تحول امنیتی جدید نموده است و زمزمه هایی مبنی بر لزوم بازنگری در سیاست های دفاعی مبتنی بر حضور آمریکا به گوش میرسد. استقلال امنیتی میتواند در آینده به عنوان گفتمان جدیدی برای کشورهای دنیا رایج شود و ابزار این تحول امنیتی جدید مشتمل بر ایجاد ساختار و زنجیره دفاعی بومی، خودکفایی در صنایع استراتژیک، عدم حضور پایگاه های نظامی خارجی در کشورها را شامل شود. این تحول نشان دهنده بحران بی اعتمادی به امریکا است.
در مجموع باید گفت، تحولات امنیتی و سیاسی جدیدی در جهان در حال وقوع است و جنگ های امروز و آینده هرکدام میتواند این تحولات را سرعت ببخشد و سیاست بین الملل بعد از جنگ سرد دیگر قابلیت مدیریت بحران های جهان را ندارد. کشورهای دنیا به دنبال بازنگری در سیاست های امنیتی خود هستند وبه دنبال الگوی های بومی_امنیتی می باشند.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب