برنامه جهانی هوایی رزمی (GCAP) ابتکاری بی‌سابقه است که بریتانیا، ژاپن و ایتالیا را برای توسعه جنگنده نسل ششم پنهان‌کار متحد کرده است. این پروژه، با هدف جایگزینی هواپیماهایی مانند یوروفایتر تایفون و میتسوبیشی F-2 طراحی شده و قرار است با تولید نمونه اولیه تا سال ۲۰۲۷ و ورود به خدمت در سال ۲۰۳۵، فناوری‌های پیشرفته‌ای چون پنهان‌کاری، پیشرانش نسل جدید و هوش مصنوعی رزمی را به کار گیرد. GCAP نه‌تنها یک جنگنده، بلکه نمادی از تلاش مشترک این کشورها برای استقلال استراتژیک و تقویت صنعت هوافضای اروپا و آسیا در برابر رقبای جهانی است.
بریتانیا، از طریق شرکت‌های BAE Systems، رولزرویس و زیرمجموعه‌های تخصصی در حوزه رادار و الکترونیک دفاعی، رهبری توسعه بدنه هواپیما و یکپارچه‌سازی سامانه‌های رزمی را بر عهده دارد. ایتالیا با مشارکت لئوناردو و MBDA در تولید قطعات ساختاری و تسلیحات پیشرفته، و ژاپن با بهره‌گیری از توان میتسوبیشی در طراحی پیشرانش و پردازش داده‌های حساس، این همکاری را تکمیل می‌کنند. این ترکیب تخصص‌ها، انتقال فناوری و اشتراک هزینه‌ها را ممکن ساخته و زنجیره تأمین چندملیتی را تقویت کرده است، به‌گونه‌ای که هیچ یک از شرکا به‌تنهایی قادر به انجام این پروژه نبودند.
در واقع یکی از اهداف اصلی GCAP، کاهش وابستگی به سیستم‌های آمریکایی مانند F-35 است که محدودیت‌هایی در به‌روزرسانی و تأمین قطعات ایجاد می‌کند. با طراحی جنگنده‌ای بومی، این سه کشور کنترل کامل بر چرخه حیات محصول خواهند داشت و می‌توانند تغییرات لازم را مطابق نیازهای ملی اعمال کنند. برای بهتر پیش رفتن کارها یک سازمان بین‌دولتی (GIGO)برای این پروژه تعریف شده است که چارچوب حقوقی و مدیریتی این استقلال را تضمین می‌کند و تصمیم‌گیری‌ها را از فشارهای خارجی دور نگه می‌دارد.
جنگنده GCAP با طراحی بال دلتا، دم‌های عمودی کوتاه و ورودی هوای بدون انحراف، پنهان‌کاری و مانورپذیری بالایی را ارائه میدهد. طول بدنه، که سه تا چهار متر بیشتر از تایفون است، ظرفیت حمل تسلیحات و برد عملیاتی را افزایش میدهد. این هواپیما قادر به پرتاب موشک‌های هدایت‌شونده، بمب‌های هوشمند و حتی پهپادهای همراه است. طراحی ماژولار آن امکان نصب سامانه‌های انرژی هدایت‌شونده مانند لیزرهای پالس‌دار را برای مقابله با پهپادها و موشک‌ها فراهم می‌کند. استفاده از سکوی آزمایشی مبتنی بر بوئینگ ۷۵۷ اصلاح‌شده نیز رفتار آیرودینامیک و تعامل سنسورها را به‌طور دقیق ارزیابی می‌کند.
GCAP فراتر از یک جنگنده، بخشی از «ابر سامانه‌های نبرد» است که شامل پهپادهای شناسایی، سامانه‌های فرماندهی زمینی، ماهواره‌های ارتباطی و لینک‌های داده‌ای رمزنگاری‌شده می‌شود. این شبکه، با ادغام انسان، ماشین و هوش مصنوعی رزمی، تصمیم‌گیری سریع و دقیق را در میدان نبرد ممکن می‌سازد. پروژه‌های تحقیقاتی مانند ISANKE (یکپارچه‌سازی حسگرها و اثرات غیرکشنده) و ICS (سامانه ارتباطات یکپارچه) به خلبان اجازه می‌دهند عملیات سایبری و الکترونیکی را نیز مدیریت کند.
هم چنین در نگاه ژئوپلتیکی GCAP نشان‌دهنده همکاری موفق اروپا و آسیا در برابر پروژه‌هایی مانند FCAS (فرانسه، آلمان و اسپانیا) است. نگرانی از افزایش توان نظامی چین و وابستگی به فناوری آمریکایی، این سه کشور را به ایجاد توان دفاعی مستقل سوق داده است. این اتحاد نه‌تنها امنیت شرکا را تقویت می‌کند، بلکه الگویی برای شراکت‌های دفاعی جهانی و بزرگتر از همکاری منطقه ای ارائه میدهد و موازنه قدرت را به نفع کاهش سلطه تسلیحاتی آمریکا تغییر میدهد و میتواند تبدیل به یک نمونه همکاری موفق فرا ملی و فرا قاره ای برای دیگران باشد و در نهایت بتواند چارچوب جدیدی از همکاری های دفاعی در سطح جهان را تعریف کند.
با وجود پیشرفت‌ها، GCAP با چالش‌هایی مانند فشار زمانی برای تحویل در سال ۲۰۳۵، هماهنگی میان شرکت‌های متعدد و توجیه بودجه کلان روبه‌رو است. رقابت با FCAS و تردیدهای سیاسی نیز ممکن است بر روند کار تأثیر بگذارد. با این حال، حمایت دولت‌ها و نگاه بلندمدت به حفظ جایگاه در بازار جهانی، شانس موفقیت پروژه را را افزایش میدهد.
در پایان، برنامه GCAP بیش از آنکه صرفاً یک جنگنده نسل ششم باشد، نمودی از بلندپروازی مشترک کشورهایی است که با کنار گذاشتن انحصارگرایی فناوری، می‌کوشند شالوده نظم نوین امنیتی و صنعتی را بر پایه استقلال، نوآوری و همکاری بین‌المللی استوار کنند. بریتانیا با رهبری این پروژه گامی مهم در جهت حفظ جایگاه خود به‌عنوان ستون اصلی صنعت نظامی و فناورانه برداشت و با همراهی ایتالیا و ژاپن، افقی جدید در مفهوم اتحادهای دفاعی فراتر از مرزبندی‌های جغرافیایی گشود، تا جایی که در آینده‌ای نه‌چندان دور کلید پیروزی در نبردهای پیچیده به شبکه هوشمند جنگنده‌ها و سامانه‌های متصل به آن‌ها واگذار شود. در واقع بریتانیا در تلاش است تا همچنان خود را بازیگری مهم در عرصه های مختلف سیاسی، امنیتی و نظامی در سطح بین الملل نشان دهد و ضعف های خود را با ایجاد همکاری های راهبردی پوشش میدهد تا عرصه نفوذ خود را همچنان حفظ کند. این رویکرد ممکن است در بلند مدت برای بریتانیا چالش های بزرگی مانند وابستگی های فناورانه ایجاد کند و اثرات معکوس یا غیر قابل پیش بینی بر آینده امنیتی‌اش داشته باشد، با این حال روند آینده و تحولات این کشور گویای مسائل خواهد بود.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب