ایالات متحده آمریکا در دوران جدید ترامپ به دنبال احیای نقش خود به عنوان یک ابر قدرت و هژمون است. در همین راستا دولت ترامپ به دنبال آن است تا خود را ناجی کشورها و مردمان مناطق مختلف جهان نشان دهد تا بتواند مشروعیت خود را بهبود ببخشد. برای همین جنگ اوکراین و روسیه یک فرصت بسیار خوب برای آنها است تا با اعمال قدرت خود بتوانند به آنچه مدنظر دارند برسند.
پیش از رسیدن به قدرت، دونالد ترامپ بارها وعده داده بود که به‌سرعت جنگ اوکراین را پایان خواهد داد. او در آن دوران، راه‌حل را در مذاکره و توافقی اقتصادی با مسکو می‌دید و حتی تمایل خود را برای دیدار با ولادیمیر پوتین اعلام کرده بود. اما حالا که در جایگاه ریاست‌جمهوری قرار گرفته، به‌خوبی دریافته است که پایان دادن به این جنگ پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسید. تلاش اولیه او برای دادن امتیازات اقتصادی به روسیه نتوانست بحران را آرام کند و همین مسئله باعث شده که کاخ سفید به‌تدریج مسیر تازه‌ای را در پیش گیرد.
در همین چارچوب، آمریکا در یکی از تازه‌ترین اقدامات خود تصمیم گرفته است موشک‌های دوربرد «تاماهاوک» را در اختیار اوکراین بگذارد. استدلال اصلی این اقدام، فشار آوردن به مسکو و وادار کردن آن به نشستن پای میز مذاکره است؛ اما در واقع، چنین تصمیمی نوعی قمار سیاسی به حساب می‌آید. دلیلش روشن است: موشک‌های تاماهاوک برای استفاده مؤثر به زیرساخت‌هایی نیاز دارند که ارتش اوکراین در حال حاضر از آن بی‌بهره است. این موضوع ایجاب می‌کند که واشنگتن برای انتقال سامانه‌های پرتاب و پشتیبانی فنی وارد عمل شود؛ امری که عملاً به معنای حضور مستقیم‌تر آمریکا در جریان جنگ است.
همین مسئله باعث واکنش تند کرملین شده است. مقامات روسی هشدار داده‌اند که چنین اقدامی می‌تواند خطوط قرمز میان دو قدرت بزرگ هسته‌ای را از میان ببرد. در مسکو این باور وجود دارد که واشنگتن با این تصمیم، عملاً خطر رویارویی مستقیم را افزایش می‌دهد و از این‌رو، احتمال پاسخ متقابل روسیه در حوزه‌های نظامی یا حتی اقتصادی بسیار بالاست.
در سوی دیگر، روسیه نیز به نظر نمی‌رسد در برابر این فشارها منفعل بماند. تجربه نشان داده که کرملین در بازی‌های فرسایشی مهارت دارد. از احتمال به‌کارگیری تسلیحات تاکتیکی هسته‌ای گرفته تا استفاده از اهرم انرژی برای فشار بر اروپا، همگی در دایره ابزارهایی هستند که مسکو می‌تواند از آن بهره گیرد. همچنین برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند روسیه ممکن است مرزهای ناتو را به چالش بکشد یا از طریق اقدامات خرابکارانه در کشورهایی مانند فنلاند یا استونی، هزینه‌های ادامه جنگ را برای غرب افزایش دهد.
در داخل آمریکا و غرب نیز درباره این سیاست اختلاف نظرهای جدی وجود دارد. گروهی از کارشناسان و رسانه‌ها بر این باورند که ارسال سلاح به اوکراین نه‌تنها اقدامی سیاسی، بلکه وظیفه‌ای اخلاقی است. برای نمونه، روزنامه «واشنگتن پست» استدلال می‌کند که افزایش هزینه‌های جنگ برای روسیه می‌تواند پوتین را به سمت مصالحه سوق دهد و آمریکا نباید در این مسیر محدودیتی برای خود قائل شود.
اما در نقطه مقابل، رسانه‌هایی مانند «نیویورک تایمز» هشدار می‌دهند که ارسال موشک‌های پیشرفته‌ای چون تاماهاوک ممکن است پای آمریکا را به درگیری مستقیم با روسیه بکشاند؛ درگیری‌ای که به تعبیر آنان، نه‌تنها خطرناک بلکه فاجعه‌بار خواهد بود و هزینه‌های سیاسی و اقتصادی سنگینی بر دوش دولت خواهد گذاشت.
به همین ترتیب، روشن است که در واشنگتن اجماع کاملی بر سر چگونگی حمایت از اوکراین وجود ندارد. برخی بر راهبرد فشار نظامی برای رسیدن به صلح تأکید دارند و برخی دیگر آن را بازی خطرناکی می‌دانند که می‌تواند نظم جهانی را بیش از پیش بی‌ثبات کند. در هر صورت، سیاست جدید دولت ترامپ در قبال روسیه و اوکراین آزمونی دشوار خواهد بود که نتیجه آن، هم بر آینده روابط دو قدرت تأثیر می‌گذارد و هم بر مسیر جنگی که همچنان سایه‌اش بر اروپا سنگینی می‌کند.[1]
علاوه بر آن ابهام عملیاتی درباره میزان موجودی این موشک‌ها، سیستم‌های پرتاب و اولویت استفاده از آنها وجود دارد. دولت ترامپ تعداد دقیق این موشک‌ها را اعلام نکرده و از سویی گفته است که تامین مجدد آنها در صورت ارسال به اوکراین زمان‌بر است و از نظر راهبردی برای آمریکا می‌تواند خطرناک باشد. زیرا آنها در آب‌های بین‌المللی به این دست موشک‌ها برای عرض اندام نیاز دارند. همچنین ماهیت حساس فناوری هدایت تاماهاوک، همراه با نیاز به پشتیبانی لجستیکی و هدف‌گیری دقیق که توسط ارتش ایالات متحده قابل اجرا است، خطرات امنیتی قابل توجهی را در مورد ذخیره‌سازی و استفاده آنها توسط اوکراین ایجاد می‌کند.
کرملین آشکارا این سؤال را مطرح کرده است که آیا پرسنل نظامی ایالات متحده به‌صورت مستقیم در عملیات پرتاب این موشک‌ها شرکت خواهند کرد، و خطر پاسخ روسیه علیه اهدافی را که به نظر می‌رسد به دارایی‌ها یا پرسنل ناتو در اوکراین مرتبط هستند، برجسته می‌کند. تامین امنیت عملیاتی مورد نیاز برای استقرار سلاحی با این اهمیت راهبردی در خاک اوکراین نیازمند دقت و دوراندیشی است زیرا در صورت اشتباه، عواقب جبران ناپذیری گریبان‌گیر غرب خواهد بود.[2]
در نهایت به نظر می‌رسد که ترامپ به دنبال ایده صلح از طریق قدرت و افزایش هزینه‌های روسیه است تا با یادآوری این نکته که دخالت بیشتر آمریکا منجر به تضعیف بیشتر روسیه خواهد شد، بتواند پوتین را قانع کند جدی‌تر به پایان جنگ بیاندیشد. موضوعی که اگر اتفاق بیوفتد، یک برد راهبردی برای آمریکا است و این کشور می‌تواند با خیال راحت‌تری به موضوع مهار چین فکر کند. بنابراین به‌نظر می‌رسد که ارائه موشک‌های تاماهاوک بیش از آنکه یک ایده عملیاتی باشد یک خط‌ونشان برای روسیه است و ترامپ به دنبال حل مسئله از طریق گفتگو و داد و ستد امتیاز به طرفین است. گذرزمان میزان جدیت طرفین را برای حل مناقشه نشان خواهد داد و اینکه آیا صلح از طریق قدرت اجرا می‌شود یا خیر.
محمد مهدی اسمعیل خانیان
[1] Trump Says He May Give Tomahawks to Ukraine. Is He Bluffing? - The New York Times
[2] Trump, Putin to meet: Will Ukraine get US Tomahawks or not? | Russia-Ukraine war News | Al Jazeera
نظر
ارسال نظر برای این مطلب