توافق تجارت آزاد ایران و پاکستان؛ گام بزرگ دولت چهاردهم در همگرایی منطقه‌ای
پس از سال‌ها مذاکره فشرده، سران جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان توافقنامه تجارت آزاد را با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی دوجانبه و منطقه‌ای به امضا رساندند. این توافق تاریخی که با حضور رؤسای دو کشور در اسلام‌آباد امضا شد، می‌تواند تحول چشمگیری در روابط تجاری و ترانزیتی میان تهران و اسلام‌آباد ایجاد کند و مسیر را برای افزایش صادرات غیرنفتی ایران به بازارهای آسیای جنوبی هموار سازد.
دستیابی به مرحله نهایی پس از سال‌ها مذاکره
مذاکرات برای انعقاد این توافقنامه از سال‌ها پیش آغاز شده بود، اما اختلافات گمرکی، محدودیت‌های بانکی و برخی ملاحظات سیاسی، روند نهایی شدن آن را به تأخیر انداخته بود. با این حال، با تلاش‌های دیپلماتیک دو کشور و تأکید بر دیپلماسی اقتصادی به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی ایران، سرانجام این توافق در سال ۲۰۲۵ به نتیجه رسید.
به گفته مقامات دو کشور، این توافقنامه نقطه عطفی در روابط دوجانبه محسوب می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های گسترده‌تر در حوزه‌های انرژی، ترانزیت و سرمایه‌گذاری مشترک باشد.
همسویی با سیاست همگرایی منطقه‌ای دولت چهاردهم
دولت چهاردهم ایران از ابتدای روی کار آمدن، همگرایی با همسایگان را به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی اقتصادی خود در سیاست خارجی تعیین کرده است. در این راستا، توافقنامه تجارت آزاد با پاکستان گام مهمی در تحقق این راهبرد است.
این توافق در ادامه توافقات مشابه با کشورهای اوراسیا و خلیج فارس قرار می‌گیرد و نشان‌دهنده عزم تهران برای گسترش همکاری منطقه‌ای است.
این توافقنامه ترجمان عملی سیاست خارجی دولت مبنی بر همگرایی با همسایگان است. این راهبرد بر این باور استوار است که امنیت و شکوفایی اقتصادی ایران در گرو ایجاد منافع مشترک با کشورهای پیرامونی است. پاکستان با جمعیت عظیم و موقعیت استراتژیک خود، جایگاهی ویژه در این راهبرد دارد. توافق بین ایران و پاکستان، ضمن ارسال پیام همکاری به منطقه، مسیر را برای پیمان‌های مشابه هموار می‌سازد.
ایجاد فرصت‌های تجاری برای بخش خصوصی
همچنین یکی از مهم‌ترین مزایای این توافقنامه، کاهش یا حذف تعرفه‌های گمرکی بر صدها قلم کالا است که می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای فعالان اقتصادی دو کشور فراهم کند
قلب تپنده این توافق، فرصت‌های جدید برای بخش خصوصی دو کشور است. با کاهش یا حذف تعرفه‌ها، هزینه تجارت کاهش یافته و رقابت‌پذیری محصولات افزایش می‌یابد. این امر بازاری جدید برای صادرات غیرنفتی ایران (مانند پتروشیمی و محصولات کشاورزی) می‌گشاید و دسترسی به کالاهای پاکستانی (نظیر منسوجات و برنج) را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، توافق زمینه را برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک، به‌ویژه در مناطق مرزی، فراهم می‌آورد و به توسعه متوازن اقتصادی کمک می‌کند.
همچنین ایجاد بازارهای مرزی رسمی در نقاطی مثل میرجاوه–تفتان و مند–پیشین، که توافق ایجاد سه بازار مرزی از شش مورد نخست به اجرا درآمده، نقش مؤثری در تسهیل مسیرهای ترانزیتی و اتصال اقتصادی دارد.
تقویت قدرت اقتصادی ایران در منطقه
ایران در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با تنوع‌بخشی به شرکای تجاری، وابستگی خود به درآمدهای نفتی را کاهش دهد. توافقنامه تجارت آزاد با پاکستان می‌تواند به افزایش صادرات غیرنفتی و تقویت جایگاه ایران در بازارهای آسیای جنوبی کمک کند.
پاکستان با جمعیتی نزدیک به ۲۵۰ میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مصرفی جهان است و ایران می‌تواند با بهره‌برداری از این پتانسیل، سهم خود را در تجارت منطقه‌ای افزایش دهد. برآوردها نشان می‌دهد که حجم مبادلات دو کشور در پنج سال آینده می‌تواند از مرز ۱۰ میلیارد دلار فراتر رود.
در چشم‌انداز کلان، این توافق گامی استراتژیک برای تقویت جایگاه ژئواقتصادی ایران است. با تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و گشودن جبهه اقتصادی جدید در شرق، ایران می‌تواند نفوذ خود را در آسیای جنوبی گسترش دهد. افزایش صادرات غیرنفتی به پاکستان، ضمن تقویت تراز تجاری، تاب‌آوری اقتصاد را در برابر فشارهای خارجی بالا می‌برد. این همکاری منطقه‌ای همچنین می‌تواند الگویی برای سایر اعضای سازمان اکو باشد.
افزایش اتصال‌پذیری اقتصادی و ترانزیتی
یکی از ابعاد کلیدی این توافق، تقویت اتصال ترانزیتی بین دو کشور است. ایران و پاکستان با بهره‌مندی از موقعیت استراتژیک خود می‌توانند به کریدور مهمی برای تجارت میان آسیای مرکزی، خلیج فارس و جنوب آسیا تبدیل شوند.
طرح‌هایی مانند توسعه خط آهن ایران-پاکستان و راه‌اندازی کریدور انرژی از جمله پروژه‌هایی هستند که در چارچوب این توافقنامه شتاب بیشتری خواهند گرفت.
موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد ایران و پاکستان، پتانسیل عظیمی برای ایجاد یک قطب ترانزیتی دارد. توافقنامه تجارت آزاد، با تسهیل جریان کالا، انگیزه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اتصال ترانزیتی را دوچندان می‌کند. توسعه و اتصال شبکه‌های ریلی و جاده‌ای، و به‌ویژه همکاری میان بنادر چابهار و گوادر، می‌تواند این منطقه را به یکی از مسیرهای اصلی تجارت جهانی تبدیل کند. این اتصال‌پذیری منافع اقتصادی پایداری را برای هر دو کشور به ارمغان آورده و پیوندهای آن‌ها را به سطح استراتژیک ارتقا دهد.
نتیجه گیری
امضای توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و پاکستان، به‌عنوان نقطه عطف سیاسی و اقتصادی، نتیجه سال ها مذاکرات و تلاش در سطح دولت‌ها و دستگاه‌های مربوطه است. این توافق در راستای سیاست همگرایی با همسایگان و دیپلماسی اقتصادی دولت ایران قرار می‌گیرد و با برداشتن موانع تجاری، زمینه مناسبی برای تقویت صادرات غیرنفتی، گسترش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و افزایش اتصال ترانزیتی دو کشور فراهم می‌آورد. اگر گام‌های پس از امضا با شتاب و دقت عملیاتی دنبال شود، ایران قادر خواهد بود نفوذ اقتصادی خود در آسیا را ارتقاء دهد و به یک بازیگر کلیدی در شبکه تأمین و تولید منطقه ای تبدیل شود.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب