در روزهای گذشته، اوکراین عملیات اطلاعاتی بی‌سابقه‌ای را با نام «عملیات تار عنکبوت» علیه پنج پایگاه هوایی راهبردی روسیه، از جمله در مناطق دورافتاده‌ای مانند مورمانسک و سیبری، اجرا کرد. این عملیات که توسط سرویس امنیتی اوکراین (SBU) و تحت نظارت مستقیم رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی برنامه‌ریزی شده بود، با استفاده از ۱۱۷ پهپاد مخفی‌شده در کامیون‌های ویژه، توانست آسیب‌های جدی به ناوگان هوایی روسیه وارد کند. این حمله، که به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های اطلاعاتی تاریخ معاصر شناخته می‌شود، پیامدهای راهبردی عمیقی برای امنیت اوراسیا و حتی جهان دارد.
پیچیدگی عملیات «تار عنکبوت» نشان می‌دهد که اوکراین به‌تنهایی قادر به اجرای چنین حمله‌ای نبود. آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) از سال ۲۰۱۴ نقش کلیدی در بازسازی اداره اصلی اطلاعات اوکراین (HUR) ایفا کرده است. این همکاری شامل تأمین بودجه، آموزش، و تجهیزات برای ایجاد پایگاه‌های عملیاتی مخفی در نزدیکی مرز روسیه بوده است. علاوه بر این، سرویس اطلاعاتی بریتانیا (MI6) نیز در عملیات‌های جهانی با اوکراین همکاری داشته است . اگرچه شواهد مستقیمی از مشارکت افسران اطلاعاتی غربی در این عملیات خاص وجود ندارد، اما همکاری نزدیک اوکراین با ناتو و کشورهای غربی، از جمله ایالات متحده و بریتانیا، احتمال ارائه پشتیبانی فنی، اطلاعاتی و تاکتیکی را تقویت می‌کند. این همگرایی امنیتی نشان‌دهنده ادغام عمیق اوکراین در ساختارهای دفاعی غربی است که آن را به بخشی از معماری امنیتی اروپا و غرب تبدیل کرده است. این اتفاق می‌تواند منجر به تغییر روندهای جاری در ژئوپلتیک اروپا و حتی رویکردهای امنیتی کشورهای جهان به ویژه روسیه شود .
علاوه بر آن، حمله به پایگاه هوایی اولنیا در مورمانسک، که بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر از مرز اوکراین فاصله دارد، چالش‌های لجستیکی قابل توجهی را مطرح می‌کند. غیرممکن بودن جغرافیایی حمله اولنیا به دست داشتن سایت‌های پرتاب در کشورهای ثالث اشاره دارد. در این میان، فنلاند (که اکنون عضو ناتو است) به دلیل نزدیکی به این پایگاه هوایی و همچنین سابقه همکاری‌های نظامی دوجانبه با ایالات متحده، به عنوان یک عامل کلیدی مطرح می‌شود. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که پهپادها احتمالاً از قلمرو فنلاند یا منطقه جزیره کولگویف (Kolguev Island) در دریای بارنتس، که یک پایگاه نظامی سابق روسیه است و اکنون در اختیار ناتو قرار گرفته، پرتاب شده‌اند. این نظریه توسط تحلیلگران نظامی و برخی مقامات روسی مطرح شده است. برخی دیگر نیز به نقش نروژ در این عملیات اشاره کرده‌اند که آن هم یک عضو ناتو است.
این فرضیه در صورت تایید، تأثیرات ژئوپلیتیکی عمیقی دارد. اگر این عملیات از خاک فنلاند انجام شده باشد، به معنای گسترش مستقیم منطقه درگیری به قلمرو ناتو خواهد بود. این موضوع نه تنها اصول دفاع از خود در ناتو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به واکنش‌های متقابل شدید از سوی روسیه منجر شود. دخالت کشورهای ثالث در لجستیک نظامی اوکراین، می‌تواند به سرعت به تنش‌های مستقیم بین ناتو و روسیه دامن بزند و خطر یک درگیری بزرگ‌تر را افزایش دهد.
همچنین، وزارت دفاع روسیه این حمله را «اقدام تروریستی» نامید و تأیید کرد که چندین هواپیمای استراتژیک آسیب دیده‌اند. مقیاس این عملیات ممکن است مسکو را به بررسی پاسخ‌های قوی‌تر، از جمله حملات متعارف یا حتی استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی به‌عنوان بازدارنده، ترغیب کند. اگرچه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای هنوز یک احتمال بعید است، اما فضای ملتهب کنونی این گزینه را به یک نگرانی جدی تبدیل کرده است. اظهارات مقامات روس نشان می‌دهد که چنین عملیاتی می‌تواند به‌عنوان تهدیدی علیه امنیت ملی تلقی شود و واکنش‌های غیرمنتظره‌ای را به دنبال داشته باشد.
عملیات «تار عنکبوت» نشان‌دهنده تحول جنگ اوکراین از یک درگیری منطقه‌ای به یک بحران جهانی است. موفقیت این عملیات، هرچند یک پیروزی تاکتیکی برای اوکراین است، خطر گسترش درگیری را افزایش می‌دهد. اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اینکه «پوتین با آتش بازی می‌کند»، نگرانی‌های زیادی را در محافل آمریکایی و اروپایی درباره تشدید تنش‌ها منعکس می‌کند .این عملیات در آستانه مذاکرات صلح در استانبول انجام شد که تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها را پیچیده‌تر کرد. گسترش جغرافیایی و شدت درگیری می‌تواند بازیگران بیشتری را به خود درگیر کند و ثبات جهانی را تهدید کند.
در نهایت، حمایت غرب از عملیات‌های اطلاعاتی اوکراین، مانند «تار عنکبوت»، با هدف تضعیف توانایی‌های نظامی روسیه و کاهش نفوذ آن در سطح جهان انجام می‌شود. با این حال، این رویکرد، که به آغاز جنگ اوکراین نیز کمک کرد، می‌تواند این درگیری را به یک جنگ بزرگ در سراسر اروپا و حتی جهان تبدیل کند. دخالت احتمالی کشورهای ثالث، خطر واکنش‌های شدید روسیه، از جمله تهدید هسته‌ای تاکتیکی را در پی دارد. بنابراین تشدید تنش‌های ناتو و روسیه، لزوم دیپلماسی فعال و واقع‌بینانه را آشکار می سازد. غرب باید پیامدهای اقدامات خود را درک کند و به جای تشدید تنش‌ها، به دنبال راه‌حل‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از یک بحران جهانی فاجعه بار باشد.
امین مهدوی
How the CIA and Ukrainian intelligence secretly forged a deep partnership - ABC News
Operation Spiderweb: Ukraine hits air bases thousands of miles inside Russia in audacious military operation | CNN
Ukraine launches wide-ranging drone attack against Russia - The Washington Post
Dispatch from Kyiv: Ukraine’s daring drone attack gives Trump leverage against Putin - Atlantic Council
نظر
ارسال نظر برای این مطلب