مرجعیت دینی و جنگ ۱۲ روزه: از مشروعیت‌بخشی به جهاد دفاعی تا هدایت افکار عمومی منطقه
جنگ ۱۲ روزه اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی، یکی از مهمترین تقابل‌های نظامی و سیاسی در منطقه خاورمیانه بود که بار دیگر نقش محوری مرجعیت دینی را در مشروعیت‌بخشی به مقاومت، بسیج افکار عمومی و هدایت گفتمان رسانه‌ای به نمایش گذاشت. در این درگیری، مراجع تقلید شیعه در نجف و قم با صدور بیانیه‌های صریح، مشروعیت جهاد دفاعی ایران را تأیید کردند و با تفسیر دینی از این رویارویی، آن را به عنوان نبردی میان «حق و باطل» معرفی نمودند.
مشروعیت‌بخشی دینی به مقاومت ایران
یکی از برجسته‌ترین ابعاد نقش مرجعیت دینی در این درگیری، مشروعیت‌بخشی جهاد دفاعی بود. با آغاز حملات رژیم صهیونیستی به خاک ایران و تشدید تنش‌ها، صدور بیانیه‌های صریح و قاطع از سوی مراجع عظام تقلید، به‌ویژه در حوزه‌های علمیه قم و نجف، موجی از حمایت و همبستگی را برانگیخت. این بیانیه‌ها، اقدامات دفاعی ایران را ذیل عنوان "جهاد مشروع" تفسیر کردند.
مراجع، با استناد به مبانی فقهی و اصول اسلامی، دفاع از جان، مال، ناموس و سرزمین مسلمانان را وظیفه‌ای شرعی دانستند. این فتواها و بیانیه‌ها، نه تنها از لحاظ شرعی به مقاومت ایران اعتبار بخشید، بلکه زمینه را برای همبستگی گسترده اسلامی و مردمی فراهم آورد. تفسیر این جنگ به مثابه دفاع از "حق" در برابر "باطل"، عمق اعتقادی و ایدئولوژیک به درگیری بخشید و آن را از یک نزاع صرفاً سیاسی-نظامی فراتر برد.
این رویکرد، به نیروهای نظامی و مردم این باور را القا کرد که در حال انجام یک فریضه الهی هستند، که خود عاملی مهم در افزایش روحیه و پایداری بود.
این مواضع، باعث شد تا محور مقاومت نه تنها در ایران، بلکه در میان شیعیان و حتی اهل سنت منطقه، با حمایت بیشتری روبرو شود. فتاوای مراجع، به‌ویژه در فضای مجازی، به سرعت منتشر شد و به عاملی برای همبستگی اسلامی تبدیل گردید.
بسیج روانی و مذهبی در جبهه مقاومت
مرجعیت دینی نه تنها در داخل ایران، بلکه در سطح منطقه نیز تأثیرگذاری قابل توجهی داشت. مواضع قاطع و حمایت تلویحی یا مستقیم از گروه‌های مقاومت در لبنان (حزب‌الله)، یمن (انصارالله) و عراق (حشدالشعبی)، موجب بسیج مذهبی و دلگرمی و تحرک نیروهای هم‌پیمان ایران در محور مقاومت شد.
این حمایت‌ها، پشتوانه معنوی و مشروعیتی برای این گروه‌ها فراهم آورد تا در کنار ایران، در مقابل رژیم صهیونیستی ایستادگی کنند. پیام‌های مرجعیت، نیروهای مقاومت را به ادامه پایداری و مقابله با تجاوزات ترغیب کرد و به آنها اطمینان بخشید که نبردشان، نبردی بر حق و مورد تأیید دین است. این بعد از نقش مرجعیت، نشان‌دهنده عمق نفوذ فرامرزی و ایدئولوژیک آن در بسیج نیروها و هواداران در سراسر منطقه غرب آسیا بود. این بسیج، نه تنها جنبه نظامی داشت، بلکه از لحاظ روانی و فکری نیز به تقویت انسجام و اراده مقاومت‌کنندگان کمک شایانی کرد.
افزایش فشار اخلاقی و افکار عمومی بر اسرائیل
یکی دیگر از کارکردهای حیاتی مرجعیت، افزایش فشار اخلاقی و افکار عمومی بر رژیم صهیونیستی بود. هشدارهای مراجع درباره تبعات انسانی و دینی حملات وحشیانه صهیونیست‌ها، به ویژه هدف قرار دادن غیرنظامیان، توانست فضا را برای رژیم اشغالگر از نظر رسانه‌ای و سیاسی تنگ کند. این هشدارها، از منظر اخلاقی و انسانی، جنایات اسرائیل را برجسته ساخت و ماهیت تجاوزگرایانه آن را بیش از پیش در معرض دید جهانیان قرار داد.
بیانیه‌های مرجعیت، به‌ویژه با اشاره به حقوق بین‌الملل و اصول انسانی، تلاش رژیم صهیونیستی برای توجیه حملات خود را بی‌اثر ساخت و آن را در برابر محکومیت‌های بین‌المللی و وجدان بیدار انسانی قرار داد. این امر، به ویژه در میان جوامع اسلامی و حتی گروه‌های مدافع حقوق بشر در غرب، واکنش‌های منفی را علیه اقدامات اسرائیل برانگیخت و به افزایش انزوای سیاسی آن کمک کرد.
میدان‌داری گفتمان‌ساز و رسانه‌ای
در بحبوحه «جنگ ۱۲ روزه»، مرجعیت با استفاده از زبان و ادبیات دینی و اخلاقی، جنگ را از یک درگیری نظامی صرف، به تقابل میان "حق و باطل" بدل کرد. این رویکرد گفتمان‌ساز، به جنگ رسانه‌ای ابعاد جدیدی بخشید. مراجع با تکیه بر مفاهیم اسلامی نظیر مظلومیت، جهاد، شهادت و مقاومت، ذهنیت افکار عمومی منطقه و جهان اسلام را به سمت مظلومیت ایران و تجاوزگری آشکار اسرائیل هدایت کردند.
این گفتمان، به خصوص در مقابله با پروپاگاندای گسترده صهیونیستی و غربی، توانست روایت جایگزینی از وقایع ارائه دهد که مبتنی بر اصول اخلاقی و دینی بود. این میدان‌داری گفتمان‌ساز، نه تنها در میان عموم مردم، بلکه در میان نخبگان فکری و مذهبی نیز تأثیرگذار بود و به روشن‌گری ابعاد پنهان درگیری کمک کرد. نتیجه این رویکرد، تقویت روایت محور مقاومت و تضعیف روایت رژیم صهیونیستی در نزد افکار عمومی جهانی بود.
میانجی‌گری برای تثبیت پیروزی ایران
در روزهای پایانی «جنگ ۱۲ روزه» که زمزمه‌های آتش‌بس مطرح شد، مرجعیت دینی توانست نقش متعادل‌کننده‌ای برای پایان درگیری با حفظ عزت و دستاوردهای ایران ایفا کند. نفوذ معنوی و جایگاه آنها توانست در هموارسازی شرایط آتش‌بس به نفع جبهه مقاومت موثر باشد. مواضع مرجعیت در این مقطع، توانست به عنوان یک اهرم فشار غیرمستقیم، طرفین را به سمت پذیرش آتش‌بسی سوق دهد که در آن، خطوط قرمز ایران رعایت شود و دستاوردهای نظامی و سیاسی این جبهه به رسمیت شناخته شود.
این نقش، به مرجعیت دینی نه تنها جایگاه یک راهبر در میدان نبرد، بلکه یک میانجی معنوی برای حفظ عزت و کرامت ملت ایران را نیز بخشید.
نتیجه‌گیری
«جنگ ۱۲ روزه» اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی، بار دیگر اهمیت و جایگاه محوری مرجعیت دینی را در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به نمایش گذاشت. نقش مرجعیت از مشروعیت‌بخشی به جهاد دفاعی و بسیج مذهبی گرفته تا میدان‌داری در جنگ رسانه‌ای و افزایش فشار بر افکار عمومی، ابعاد گوناگون و مؤثری داشت.
نفوذ معنوی مرجعیت توانست به محور مقاومت پشتوانه ایدئولوژیک و روانی قدرتمندی ببخشد و آن را در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی مقاوم‌تر سازد. این نقش، نه تنها در عرصه نظامی، بلکه در حوزه گفتمان‌سازی و شکل‌دهی به افکار عمومی نیز بسیار حیاتی بود و نشان داد که مرجعیت دینی، فراتر از یک نهاد سنتی، به یک بازیگر فعال و تعیین‌کننده در معادلات منطقه‌ای تبدیل شده است.
نویسنده: محمدصالح قربانی
نظر
ارسال نظر برای این مطلب