نشست ژوئن ۲۰۲۵ ناتو در لاهه به یک نقطه عطف در روابط دو سوی آتلانتیک تبدیل شده و تأثیر عمیق رویکرد معامله‌گرانه ترامپ بر ائتلاف‌های بین‌المللی را برجسته کرده است. به نظر می‌رسد این گردهمایی، به جای تقویت وحدت ناتو، شکاف‌های عمیقی را در پایه‌های این سازمان آشکار کند و پرسش‌های جدی را در مورد بقا و کارآمدی آینده این ائتلاف را بیشتر نمایان سازد.
تضاد آشکار میان چشم‌انداز استراتژیک دولت بایدن و دیدگاه معامله‌گرانه ترامپ نسبت به ناتو، تنش و چالش را در درون این ائتلاف ایجاد کرده است. نگاه ترامپ که ناتو را عمدتاً از منظر هزینه-فایده می‌سنجد، اصول بنیادین این سازمان یعنی «دفاع جمعی» و «ارزش‌های مشترک» را به چالش کشیده است. در واقع دولت جدید ایالات متحده بیش از آنکه امنیت در اروپا را اولویت خود بداند، اشتغال و رشد اقتصادی در داخل آمریکا را مسئله اصلی خود می‌داند .
در کنار آن مسئله مهم در تامین امنیت صرفا موضوعات اقتصادی و مالی نیست، این مسئله ریشه در اعتماد طرفین دارد، جایی که اروپا دیگر آن اعتماد سابق را به آمریکا ندارد و معتقد است که ایالات متحده دیگر با تمام قوا از اروپا حمایت نخواهد کرد و همین نگرش زمینه‌های شکاف در ناتو را ایجاد کرده است که کشورهای عضو به ویژه اروپایی‌ها به دنبال راه‌های جایگزین تامین امنیت هستند. پس از آنکه آمریکا تاکید کرده است که اعضا باید به هدف ۵ درصدی تامین بودجه ناتو برسند، این نگرش که اروپا باید خود به فکر خود باشد در کشورهایی که ظرفیت اقتصادی کم‌تری دارند بیشتر شده است زیرا آنها به خوبی می‌دانند که توانایی رسیدن به هدف ۲ درصدی قبلی را هم ندارند و افزایش فشار از سوی ایالات متحده می‌تواند آنها را با چالش‌های داخلی متعددی مواجه کند.
علاوه بر آن، اختلافات در ناتو بر سر موضع ترامپ در قبال چشم‌انداز عضویت اوکراین برجسته‌تر شده است. مخالفت قاطع او با آرمان‌های اوکراین برای پیوستن به ناتو، همراه با پیشنهاداتی مبنی بر اینکه اروپا باید خود چالش‌های امنیتی‌اش را مدیریت کند، شکافی چشمگیر در ائتلاف ایجاد کرده است. این موضع به ویژه اعضای اروپای شرقی را نگران کرده است، زیرا آنها امنیت اوکراین را دارای پیوندی ناگسستنی با امنیت خود می‌دانند و عبور از اوکراین برای آنها یعنی عبور از آنها.
اگرچه برخی از رهبران اروپایی، به ویژه اوربان در مجارستان و ملونی در ایتالیا، موفق به حفظ روابط کاری و شخصی با ترامپ شده‌اند، اما این ارتباطات فردی نتوانسته است بر شکاف دیپلماتیک گسترده‌تر اثری ملموس بگذارد. در واقع، این روابط گزینشی، نشان‌دهنده واگرایی فزاینده در ناتو بوده است، زیرا کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی را برای مدیریت خواسته‌های ترامپ دنبال می‌کنند. و ترامپ نیز بر اساس همین رویکرد تعاملات دوجانبه، در تلاش است تا به مزایای اقتصادی بیشتری برسد و امنیت را در چارچوب اقتصاد تعریف کند.
در واقع پیامدهای مالی رویکرد ترامپ فراتر از اهداف هزینه‌های دفاعی است. تلقی او از تضمین‌های امنیتی به عنوان کالاهای قابل معامله، کشورهای اروپایی را مجبور کرده است تا در بودجه‌ها و اولویت‌های دفاعی خود تجدیدنظر کنند، که این امر به طور بالقوه بر سایر حوزه‌های هزینه‌های دولتی و توسعه اقتصادی تأثیر می‌گذارد. هم‌چنین پیامدهای استراتژیک گسترده‌تر این وضعیت قابل توجه است. روسیه و چین با علاقه نظاره‌گر این تحولات هستند و به طور بالقوه فرصت‌هایی را در اختلافات داخلی ناتو می‌بینند. تضعیف پیوندهای دو سوی آتلانتیک می‌تواند فرصتی برای روسیه و چین باشد تا بتوانند جای خود در ساختار امنیتی اروپا را باز تعریف کنند و اتحادهای جدیدی را بوجود آورند.
در کنار آن، تأثیر این وضعیت بر برنامه‌ریزی و عملیات نظامی چشمگیر بوده است. با افزایش عدم قطعیت در مورد تعهدات آمریکا، رزمایش‌های مشترک، اشتراک‌گذاری اطلاعات و برنامه‌ریزی استراتژیک پیچیده‌تر شده است. این اصطکاک عملیاتی، لایه دیگری از پیچیدگی را به وضعیتی که از پیش چالش‌برانگیز بود، می‌افزاید. و این مسئله زمینه‌ساز کاهش قدرت نظامی اروپا می‌شود و قدرتهای اروپایی را به سمت شکل دهی اتحادهای جدیدی هدایت می‌کند و اگر آمریکا در خروج خود از اروپا و ناتو پافشاری کند، اروپا باید هرچه سریعتر برنامه های جایگزینی را برای مدیریت این خلا آماده کند تا از آسیب های احتمالی در امان بماند .
بنابراین، رویکرد ترامپ که عمدتاً بر ملاحظات مالی متمرکز است، این خطر را دارد که همکاری‌های استراتژیک و زیرساخت‌های امنیتی مشترک چندین دهه را تضعیف کند. دیدگاه معامله‌گرانه و صرفا اقتصادی به روابط بین‌الملل، وابستگی‌های متقابل و پیچیده‌ای را که ناتو را برای بیش از هفت دهه کارآمد ساخته است، در نظر نمی‌گیرد.
همزمان با دست‌وپنجه نرم کردن ائتلاف با این چالش‌ها، بیش از پیش روشن می‌شود که رویکرد ترامپ به امنیت بین‌المللی ممکن است به نتیجه‌ای معکوس نسبت به اهداف مورد نظرش منجر شود. این رویکرد به جای تقویت نفوذ آمریکا، خطر آن را دارد که افول رهبری جهانی ایالات متحده را تسریع کرده و یک محیط امنیتی بین‌المللی چندپاره و پر چالش را ایجاد کند جایی که دیگر ایالات متحده در آن نقش کلیدی ندارد.
امین مهدوی
Trump wants to hear how allies plan to boost defence spending, NATO envoy says | Euronews
NATO Wants a Cordial Summit, but Trump or Zelensky Could Disrupt It - The New York Times
Trump's Transactional Foreign Policy Will Work for Some Countries
NATO summit spending promises may cost America dear | Chatham House – International Affairs Think Tank
نظر
ارسال نظر برای این مطلب