نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک مقیاس؛ طلیعه‌دار توسعه هسته‌ای ایران
امروزه و در جهانی که اهمیت انرژی و امنیت آن و دسترسی به منابع پایدار به یکی از چالش‌های اساسی کشورها تبدیل شده است، همکاری‌های راهبردی و موفق در حوزه فناوری‌های هسته‌ای بین کشورها بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این میان امضای یادداشت تفاهم میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه در جهت ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک‌مقیاس (SMR) را می‌توان رویدادی برجسته در جهت توسعه ظرفیت‌های بومی، استفاده از فناوری‌های هسته‌ای پیشرفته و تقویت جایگاه ایران در عرصه تولید انرژی پاک دانست.
طی روزهای اخیر، شرکت روسی روس‌اتم و سازمان انرژی اتمی ایران یادداشت تفاهمی که گامی مؤثر در طراحی و ساخت رآکتورهای ماژولار کوچک (SMR) می‌باشد را به امضا رسانده‌اند و این پروژه را «پایه‌ای برای توسعه دانش فنی هسته‌ای و صنایع مرتبط» معرفی کرده‌اند.[1]
همکاری راهبردی ایران و روسیه پیوندهای دو کشور را در حوزه بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز تقویت کرده و سطح همکاری‌های فناورانه را ارتقا می‌دهد. یادآور می‌شود توافق میان تهران و مسکو صرفاً یک توافق فنی و اقتصادی نبوده و بلکه توافقی ژئوپلیتیکی نیز محسوب می‌شود. چرا که مشارکت در این زمینه علاوه بر اینکه میزان وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش خواهد داد؛ به تقویت جایگاه ایران در عرصه بهره‌برداری از فناوری‌های نوین انرژی منجر می‌شود و همچنین با بهره‌گیری از تجارب و توانمندی‌های روسیه در زمینه توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای، نقشی حائز اهمیت در بومی‌سازی فناوری و ایجاد بستر مناسب برای ساخت و تجهیز نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس ارائه خواهد داد.
بسیاری از گزارش‌های تخصصی و مطالعات علمی نشان می‌دهد استفاده از رآکتورهای کوچک‌مقیاس می‌تواند توان موردنیاز صنایع بزرگ را تأمین کرده و تعادل و ثبات بیشتری در شبکه برق کشور ایجاد کند. از مهم‌ترین مزایای نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس این است که درعین‌حال می‌توانند نقش نیروی اصلی یا پشتیبان را ایفا کرده و در زمان افزایش مصرف و نوسانات تولید وارد مدار شوند تا منجر به پایداری ولتاژ و فرکانس در شبکه باشند. به‌علاوه قابلیت‌هایی همانند طراحی ماژولار و مقیاس‌پذیری در آن به این معناست که ظرفیت نیروگاه می‌تواند باتوجه‌به نیاز افزایش پیدا کند.
برای مثال در یک حوزه صنعتی بسیار پرمصرف پس از فعالیت یک یا چند واحد و همزمان با افزایش مصرف، ماژول‌های جدید بدون نیاز به تأسیس نیروگاه‌های جدیدی اضافه می‌شود. [2] لذا این فناوری تأثیرگذار باتوجه به تأمین پایدار انرژی، توان مابین تأمین و تقاضا را کاهش خواهد داد و در نتیجه فشار کمتری در شبکه برقرار می‌سازد و در ادامه منابع تجدیدپذیر بیشتری را نیز فراهم می‌سازد. این نوع نیروگاه‌ها به دلیل مقیاس کوچک‌تر، انعطاف‌پذیری بیشتر، ایمنی بالاتر و هزینه‌های کمتر جایگزینی مناسب برای توسعه تدریجی ظرفیت هسته‌ای هستند. این نوع نیروگاه‌ها در مقایسه با نیروگاه‌های دیگر توانایی ساخت در زمان بسیار کم و استقرار در مکان‌های مختلف با هر نوع توان برقی را دارا بوده است و برای پاسخگویی به نیازهای گوناگون مصرف و همگرایی با منابع دیگر طراحی شده و بعلاوه از همسویی بالایی با روند جهانی انرژی هسته‌ای برخوردار می‌باشند.[3]
از آنجا که بسیاری از کشورها به دنبال دستیابی به فناوری SMR هستند؛ ورود ایران به این حوزه، جایگاه کشور را در عرصه بین‌المللی ارتقا خواهد داد. چنانچه بر اساس گزارشات جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشورهای بی‌شماری در قاره آسیا و سایر نقاط جهان تمایل به سیاست‌گذاری‌هایی مبنی بر حمایت از SMR ها دارند.
بنا به گزارشات اخیر آژانس، روسیه با شرکت روس‌اتم در حال توسعه و نیز صادرات تکنولوژی SMR می‌باشد، همچنین کشورهایی نظیر چین و آرژانتین نیز برنامه‌هایی در راستای بهره‌برداری از SMRها در دست دارند. [4]
اجرای این پروژه‌ها فرصت بومی‌سازی تجهیزات، انتقال دانش فناوری هسته‌ای پیشرفته، ارتقای توان مهندسی و توسعه صنایع وابسته را در کشور فراهم می‌سازند.
لازم به ذکر است سازمان انرژی اتمی ایران نیز بر لزوم شکل‌گیری جذابیت برای سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نوین هسته‌ای تأکید نموده است. این نکته نشانگر عزم بسیار جدی در جهت توسعه زیرساخت‌های علمی و تکنولوژیکی در کشور می‌باشد.[5] بدین معنا که ایران نه‌تنها تولید برق خود را افزایش خواهد داد؛ بلکه در چارچوب گسترش فناوری و مهندسی و نیز عضویت در زنجیره تأمین انرژی بین‌المللی قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است که برنامه هدف ایران تا سال ۲۰۴۰ ، افزایش ظرفیت تولید برق تا حدود ۲۰ گیگاوات برق هسته‌ای می‌باشد که در واقع این هدف‌گذاری کمک چشمگیری به رفع ناترازی مصرف، بهبود ثبات شبکه برق و نیز جلوگیری از استهلاک بالای زیرساخت‌های انرژی، ناشی از تقاضای روبه رشد برق خواهد کرد.
در پایان خاطرنشان می‌سازد امضای یادداشت تفاهم‌نامه بین ایران و روسیه در جهت ساخت نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس هسته‌ای، علاوه بر اینکه نماد پیشرفت سریع ایران در تکنولوژی‌های نوین هسته‌ای و توسعه پایدار محسوب می‌شود، بلکه گواه همکاری‌های راهبردی با روسیه بوده و ازاین‌روی سبب ارتقا جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی امنیت انرژی و تأمین سوخت پاک می‌شود. همگرایی ایران در مسیر بین‌المللی ساخت، بهره‌گیری و بومی‌سازی فناوری نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک‌مقیاس نشان از قدرت بالای دیپلماسی انرژی و نیز گامی بلند در توسعه انرژی هسته‌ای کشور و افزایش ظرفیت برق پایدار محسوب می‌شود.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب